Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Alışveriş Merkezleri ve Zincir Marketlerin Açılış ve Faaliyete Geçiş Kriterlerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağı’na ilişkin görüşlerini aktardı. Palandöken, "Alışveriş merkezleri, zincir mağazalar şehir merkezlerinde, sokaklarda ve mahalle aralarında hızla açılmaya devam etmiştir. Bu kuralsız, kontrolsüz ve plansız açılışlar esnaf ve sanatkar işletmeleri açısından yıkıcı bir rekabet oluşturmuş, zincir mağazalar ve alışveriş merkezleri de bu rekabet ortamından olumsuz etkilenmişlerdir. Öyle ki, zaman içerisinde biri diğerinin kapanmasına bile yol açmış, bunun örnekleri yaşanmaya başlamıştır" açıklamasında bulundu.
Palandöken’in hakkında görüşlerini aktardığı Alışveriş Merkezleri ve Zincir Marketlerin Açılış ve Faaliyete Geçiş Kriterlerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağında, zincir marketler yalnızca nüfusu iki binden fazla olan belediye sınırları içinde açılabilir. Nüfusu iki bin ila beş bin olan belediye sınırları içinde en fazla iki zincir market olabilir ve bu marketler aynı gerçek veya tüzel kişiye ait olamaz. Beş bin kişiden sonraki her beş bin kişi başına en fazla bir zincir market açılışına izin verilir maddeleri yer alıyor. Taslakta ayrıca bakkal, büfe ve market gibi mikro ölçekli işletmelerle arasında kapıdan kapıya en az iki yüz metre mesafe bulunmalıdır maddesi de bulunuyor. Sokaklarda açılacak zincir marketlerin toplam brüt iş yeri alanı iki yüz metrekareden fazla olmamalıdır. Aynı sokakta aynı gerçek veya tüzel kişiye ait birden fazla zincir market bulunmamalı, aynı bulvar ya da caddede aynı gerçek veya tüzel kişiye ait iki zincir market arasında en az iki bin metre mesafe bulunmalıdır maddeleri yer alıyor.
“Kuralsız, kontrolsüz ve plansız açılışlar esnaf ve sanatkar işletmeleri açısından yıkıcı bir rekabet oluşturmuş, zincir mağazalar ve alışveriş merkezleri de bu rekabet ortamından olumsuz etkilenmişlerdir”
Palandöken, 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten bu yana yaklaşık 6 yıl geçmesine rağmen alt düzenlemelerin yapılmadığını esnaf ve sanatkarların öteden beri devam eden sorunlarının giderilmediğini kaydetti. Palandöken, "Daha açık ve net bir ifade ile bu yasal düzenlemenin organize perakende ve geleneksel perakendede hiçbir şeyi değiştirmediği, fonksiyonel amacının (yasanın çıkarılış amacı) gerçekleşmediği açıklıkla ortaya çıkmıştır. Alışveriş merkezleri, zincir mağazalar şehir merkezlerinde, sokaklarda ve mahalle aralarında hızla açılmaya devam etmiştir. Bu kuralsız, kontrolsüz ve plansız açılışlar esnaf ve sanatkar işletmeleri açısından yıkıcı bir rekabet oluşturmuş, zincir mağazalar ve alışveriş merkezleri de bu rekabet ortamından olumsuz etkilenmişlerdir. Öyle ki, zaman içerisinde biri diğerinin kapanmasına bile yol açmış, bunun örnekleri yaşanmaya başlamıştır. Bu durum; AVM’lerin, zincir mağazaların plansız ve kontrolsüz bir şekilde şehir merkezleri ve mahalle aralarında açılması yerine, esasen kaynak sıkıntısı çeken ülkemizde kaynakların atıl kalacak projelerden ziyade daha verimli ve katma değer oluşturacak alanlara yönlendirilmesi gerektiği yönündeki uyarılarımızın ne kadar haklı olduğunu göstermiştir" açıklamasında bulundu.“Zincir mağazaların, şehir merkezi, mahalle ve sokak aralarında yoğun bir şekilde plansız ve kontrolsüz açılmasının yalnızca esnaf ve sanatkarlara değil artık birbirlerine de zarar veriyor”
TESK Genel Başkanı Palandöken, gelinen noktada bu durumun sürdürülebilir olmadığının görüldüğünü, Rekabet Kurumu’nun da zincir marketler lehine gelişen bu durumun farkına vararak küçük işletmelerin pazar kaybettiğini belirttiğini, bu hususların düzenlenmesini teminen yasal değişiklik yapılması önerisinde bulunduğunu anımsattı. Palandöken, "Bu çerçevede hazırlanan yönetmelik taslağı ile alışveriş merkezleri ve zincir marketlerin açılışına ilişkin kriterler getirilmesi esnaf ve sanatkarlarımız açısından olumlu bir gelişme olarak görülmesiyle mevcutların da bu kriterlere uydurulması ile birlikte daha olumlu gelişmeler elde edileceği Zincir mağazaların, şehir merkezi, mahalle ve sokak aralarında yoğun bir şekilde plansız ve kontrolsüz açılmasının yalnızca esnaf ve sanatkarlara değil artık birbirlerine de zarar verdikleri ve bunun da kaynak israfına yol açtığı dikkate alınarak bunların şehir merkezlerinde ve mahalle aralarında açılmasının sınırlandırılması ve bu sayede bir nebze de olsa esnaf ve sanatkar işletmelerinin rahatlayabilmesine imkan tanınacağından bu düzenlemenin yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur" ifadelerini kullandı.
“Zincir mağazaların, şehir merkezlerinde, mahalle aralarında ve sokaklarda açılması ve hızla yaygınlaşması esnaf ve sanatkar işletmeleri açısından yıkıcı bir rekabet oluşturmuş ve onların büyük bölümünü kapanma noktasına getirmiştir”
Palandöken, Alışveriş Merkezleri ve Zincir Marketlerin Açılış ve Faaliyete Geçiş Kriterlerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağı’na ilişkin görüşlerini aktarmaya şu şekilde devam etti:
“Zincir mağazaların, şehir merkezlerinde, mahalle aralarında ve sokaklarda açılması ve hızla yaygınlaşması esnaf ve sanatkar işletmeleri açısından yıkıcı bir rekabet oluşturmuş ve onların büyük bölümünü kapanma noktasına getirmiştir. Zincir marketlerin hızlı tüketim malları perakendeciliği pazarındaki yoğunlaşma oranlarının hızla artması geleneksel perakende sektöründe faaliyet gösteren esnaf ve sanatkar işletmelerinin aleyhine bir durum oluşturmuş küçük esnafın pazar payı kaybetmesine neden olmuştur. Nitekim bu durum Rekabet Kurumu’nun da dikkatini çekmiş ve bu gücün kötüye kullanılmasının önlenmesini teminen gerekli yasal düzenlemelerin yapılması önerilmiştir. Dolayısıyla mevcut alışveriş merkezi ve zincir marketlerin getirilen bu kriterlere uymaları sağlanarak piyasada daha rekabetçi ve hakim gücün kötüye kullanmasını önleyecek düzenlemeler yapılması amaçlanmıştır.”
